Świat istot niewidzialnych – aniołowie

Katecheza (II/9): Kim jest anioł? Poznawanie posłannictwa aniołów

"Anioł" (gr. ἄγγελος - ángelos) = wysłannik, posłaniec, zwiastun

Anioł oznacza funkcję, a nie naturę.
Pytasz, jak nazywa się natura? – Duch.
Pytasz o funkcję? – Anioł.
Przez to, czym jest, jest duchem, a przez to, co wypełnia, jest aniołem.

św. Augustyn (KKK 329)

Aniołowie są "duchami przeznaczonymi do usług, posłanymi na pomoc starającym się posiąść zbawienie" (Hbr 1,14), by im objawić plany Stwórcy, by ich bronić przed szatanem. Chrześcijanin powinien zachować w sobie głębokie poczucie niewidzialnej obecności i wspierającej go działalności Aniołów.

Aniołowie w Biblii:

• Zwiastują
  - np. Odwiedziny u Abrahama i Sary (Rdz 18,1-10); Zwiastowania Maryi (Łk 1,26-31); Pasterze u żłóbka (Łk 2,8-10).
• Prowadzą i ubezpieczają
  - np. W poszukiwaniu żony dla Izaaka (Rdz 24,7); Droga do Ziemi Obiecanej (Wj 14,19).
• Towarzyszą i pomagają człowiekowi
  - Kryzys Eliasza (1Krl 19,4-5); Tobiasz i jego przyjaciel anioł Rafał (Tb 6,1); Jezus w Ogrodzie Oliwnym (Łk 22,43-44).
• Ostrzegają
  - np. Sodoma i Gomora (Rdz 19,1-13); Ucieczka do Egiptu (Mt 2,13)
• Wykonują wyroki Boga i walczą ze złem
  - np. Groza w Jerozolimie (1Krn 21,15-16); Michał i smok (Ap 12,7-9).
• Świadczą o zmartwychwstaniu (wszystkie Ewangelie)

Biblijna charakterystyka aniołów:

• Są istotami duchowymi nadrzędnymi względem ludzi (Ps 8,6; Hbr 2,7)
• Zwani są synami Bożymi (Hi 1,6. 38,7; Ps 29,1. 89,7)
• Stworzeni przed człowiekiem (Hi 38,4-7)
• Jest ich ogromna liczba (Ps 68,18; Mt 24,31; Hbr 12,22; Ap 5,11)
• Nie należy ich wielbić (Kol 2,18-19; Ap 19,10; 22,8-9)
• Służą ludziom (Hbr 1,14); i ich ochraniają (Ps 34,8)
• "Nie żenią się, ani za mąż nie wychodzą" (Mk 12,25)
• Służyli Jezusowi (Mt 4,11; Mk 1,13; Łk 22,43)
• Część z nich upadła (Jud 6; 2P 2,4); "i służy szatanowi" (Ap 12,9; Mt 25,41)

Archaniołowie

W rocznicę konsekracji starożytnej bazyliki św. Michała w Rzymie (29 września), Kościół czci trzech Archaniołów, którzy odegrali szczególną rolę w historii zbawienia.

Archanioł Michał ("Któż jak Bóg") stoczył walkę ze złymi duchami i nadal wspiera ludzi w walce ze złem (Ap 12,7-9).

Archanioł Gabriel ("Bóg jest mocą") wielokrotnie przekazywał ludziom wolę Bożą (Dn 8,15; Łk 1,11). On zwiastował Pannie Maryi, że zostanie Matką Syna Bożego (Łk 1,28-38).

Archanioł Rafał ("Bóg uzdrawia"), jeden z siedmiu aniołów, którzy stoją przed Panem (Tb 12,15), był opiekunem młodego Tobiasza.

Katechizm Kościoła Katolickiego * KKK 328-336 »

Jako stworzenia czysto duchowe aniołowie posiadają rozum i wolę: są stworzeniami osobowymi i nieśmiertelnymi (por. Łk 20,36), przewyższają doskonałością wszystkie stworzenia widzialne. Świadczy o tym blask ich chwały (por. Dn 10,9-12).

W liturgii Kościół łączy się z aniołami, by uwielbiać trzykroć świętego Boga (Mszał Rzymski, "Sanctus"); przywołuje ich obecność (w "Pokornie Cię prosimy..." z Kanonu rzymskiego, w "Niech aniołowie zawiodą cię do raju..." w liturgii pogrzebowej lub w "Hymnie cherubinów" w liturgii bizantyjskiej) oraz czci szczególnie pamięć niektórych aniołów (św. Michała, św. Gabriela, św. Rafała, Aniołów Stróżów).

Życie ludzkie od dzieciństwa (por. Mt 18,10) aż do zgonu (por. Łk 16,22) jest otoczone opieką (por. Ps 34,8; 91,10-13) i wstawiennictwem (por. Hi 33,23-24; Za 1,12; Tb 12,12) aniołów. "Każdy wierny ma u swego boku anioła jako opiekuna i stróża, by prowadził go do życia" (św. Bazyli Wielki). Już na ziemi życie chrześcijańskie uczestniczy - przez wiarę - w błogosławionej wspólnocie aniołów i ludzi, zjednoczonych w Bogu.

Anioł Stróż

Księga Wyjścia (Wj 23, 20-23)

Oto Ja posyłam anioła przed tobą, aby cię strzegł w czasie twojej drogi i doprowadził cię do miejsca, które ci wyznaczyłem. Szanuj go i bądź uważny na jego słowa. Nie sprzeciwiaj się mu w niczym, gdyż nie przebaczy waszych przewinień, bo imię moje jest w nim. Jeśli będziesz wiernie słuchał jego głosu i wykonywał to wszystko, co ci polecam, będę nieprzyjacielem twoich nieprzyjaciół i będę odnosił się wrogo do odnoszących się tak do ciebie. Mój anioł poprzedzi cię i zaprowadzi…

2 października w Kościele wspominamy naszych Aniołów Stróżów. Według teologii opieka Anioła Stróża rozpoczyna się z chwilą narodzenia człowieka, a kończy z chwilą jego śmierci. Kult Aniołów Stróżów rozwinął się – za naukami św. Pawła Apostoła, św. Cypriana, św. Bazylego, św. Ambrożego, św. Hieronima, św. Augustyna i wielu innych świętych – już w średniowieczu. Do grona świętych, którzy szczególnie czcili aniołów, należeli m.in. św. Bernard z Clairvaux, św. Stanisław Kostka, św. Franciszek Salezy czy św. Jan Bosko. Święto Aniołów Stróżów istnieje w kalendarzu od XVI wieku – po raz pierwszy pojawiło się ono w Hiszpanii i Francji.

Wspomnienie Aniołów Stróżów przypomina nam o Bożej interwencji w dzieje człowieka, dokonującej się poprzez Aniołów. Oni otrzymali misję, by nas prowadzić, ochraniać, upominać, pomagać w nawróceniu, wspierać w wykonywaniu powierzonych nam zadań, bronić w momentach niebezpieczeństw i pokus.

Nasz Anioł Stróż jest uosobieniem Opatrzności Boskiej w stosunku do każdego z nas osobno. Od pierwszej chwili naszego życia na ziemi do niego należy przewidywanie i usuwanie rozlicznych niebezpieczeństw, które zewsząd nam zagrażają, a które mogłyby nam przeszkodzić w osiągnięciu celu, dla którego zostaliśmy stworzeni. Zanoszą nasze modlitwy do Boga i wstawiając się za nami, przyczyniają się do naszego zbawienia.

Pierwszą i najniższą posługą Anioła Stróża jest usuwanie wszystkiego, co może zaszkodzić zdrowiu i zagrozić życiu powierzonego mu człowieka. Następną posługą jest uświadamianie duszy szatańskich pułapek. Potem najszlachetniejsze i najważniejsze posługi to oświecanie, pouczanie i zachęcanie do godnego życia. Gdy jednak mimo tak czułej opieki człowiek upadnie, Anioł Stróż nie opuści go, ale będzie błagał Boga o łaskę nawrócenia, bowiem Anioł Stróż niczego tak nie pragnie, jak nawrócenia grzesznika (por. Łk 15,7). Jedną z wielkich łask, jakie Anioł Stróż może wyświadczyć człowiekowi, jest pouczenie o zbliżającej się śmierci.

Wprawdzie Anioł Stróż z polecenia Bożego zawsze jest gotów nieść nam wszelkiego rodzaju pomoc, ale prawdą jest również, że kto prosi, ten otrzymuje. Częste zwracanie się do anioła, częsta do niego modlitwa, niejako podwaja jego czujność i dobroć dla nas. Kto częściej się modli, ten więcej otrzymuje dobrodziejstw z jego ręki.

Kult Aniołów

Kalendarz liturgiczny na przełomie września i października przypomina nam o istnieniu Aniołów. Są to istoty duchowe, niematerialne, nie mające ciała; ich istnienie należy do prawd naszej wiary. Pośredniczą oni między Bogiem i ludźmi. Występują nie tylko w chrześcijaństwie i judaizmie, ale także w islamie i religiach staroirańskich.

Wedle Dunsa Szkota, Bóg na początku świata stworzył nieskończoną ilość aniołów. Znamy tych, którzy mieli jakieś zlecenie dane ze względu na Chrystusa czy też wobec ludzi. Aniołowie dzielą się na chóry. Ten teologiczny podział przyjmuje za kryterium stan natury, łaski i chwały. Nazwy aniołom nadał Dionizy Areopagita. Serafini, Cherubini i Trony to ci, którzy bezpośrednio wpatrują się w twarz Boga, dla uwielbienia Boga. Kolejne chóry to Panowania, które uczestniczą z polecenia Bożego w Jego mocy i wykonują polecone im zadania. Potem są same Moce, które rozumieją, co dzieje się między istotą a działaniem każdego bytu. Po Mocach są Władze, które wszelkie czynności ludzkie kierują do Boga. Kolejny chór to Księstwa, które pomagają w zarządzeniu, wreszcie Archaniołowie i Aniołowie. Archaniołowie zajmują się sprawami, które dotyczą społeczności czy większej ilości ludzi. Powołani są do zajmowania się sprawami ważnymi dla tych grup osób. Stąd ich pozycja jest istotna.

Michał, Gabriel i Rafał - to jedyni aniołowie, jakich znamy z imienia. Aniołowie są wspomniani w Piśmie Świętym Starego i Nowego Testamentu aż 222 razy. Bóg stawia anioły u wrót raju; aniołowie nawiedzają Abrahama, wyprowadzają Lota i jego córki z pożaru Sodomy; anioł nie pozwala Abrahamowi zabić jego syna Izaaka. Czasem aniołowie są groźni: Bóg posyła anioła, który zabija wszystko pierworodne Egipcjan. Ale to anioł wyprowadza Izraelitów z niewoli i zamyka paszcze lwów, żeby nie pożarły Daniela.

Także w Nowym Testamencie wielokrotnie występują aniołowie. Archanioł Gabriel zwiastuje Maryi Pannie poczęcie Syna Bożego; aniołowie śpiewają przy Jego narodzinach i sprowadzają pasterzy do stajenki; ostrzegają Mędrców ze Wschodu przed Herodem. Anioł objawia św. Józefowi tajemnicę wcielenia i każe uciekać Świętej Rodzinie do Egiptu. Aniołowie służą Jezusowi w czasie 40 dni kuszenia, przy grobie Jezusowym zapewniają o Jego zmartwychwstaniu, a przy wniebowstąpieniu zapowiadają Jego powtórne przyjście w chwale.

Także sam Chrystus mówi o aniołach. Stwierdza np.: "Powiadam wam, radość powstaje u aniołów Bożych z jednego grzesznika, który się nawraca" (Łk 15,10). Zaznacza, że to aniołowie zwołają ludzi na Sąd Ostateczny, a On, jako Sędzia, zjawi się tam otoczony aniołami.

katolik.pl

Homilia św. Grzegorza Wielkiego, papieża o aniołach

Imię anioł oznacza zadanie, nie zaś naturę
Należy wiedzieć, że imię anioł nie oznacza natury, lecz zadanie. Duchy święte w niebie są wprawdzie zawsze duchami, ale nie zawsze można nazywać je aniołami, lecz tylko wówczas, kiedy przybywają, by coś oznajmić. Duchy, które zwiastują sprawy mniejszej wagi, nazywają się aniołami, te zaś, które zapowiadają wydarzenia najbardziej doniosłe - archaniołami.
Stąd właśnie do Dziewicy Maryi nie został posłany jakikolwiek anioł, ale archanioł Gabriel. Dla wypełnienia tego zadania słusznie wysłany został anioł najważniejszy, aby oznajmić wydarzenie spośród wszystkich najdonioślejsze.
Ponadto niektórzy z nich mają imiona własne, aby już w samych imionach uwidaczniał się rodzaj powierzonej posługi. Imion własnych nie otrzymują w owym Świętym Mieście, jak gdyby bez ich pomocy nie mogli być rozpoznani. Tam bowiem ma miejsce doskonałe poznanie wynikające z oglądania Boga. Imiona wskazujące na określone ich zadania otrzymują od nas, gdy przybywają dla świadczenia jakiejś posługi. Tak więc imię Michał oznacza: "Któż jak Bóg"; Gabriel - "Moc Boża"; Rafał - "Bóg uzdrawia".
Toteż ilekroć istnieje potrzeba dokonania czegoś wielkiego, posyłany jest Michał, aby z samego czynu oraz imienia można było pojąć, że nikt nie może uczynić tego, co należy do samego Boga. Tak więc ów wróg starodawny, który w swej pysze pragnął być podobny do Boga, mówiąc: "Wstąpię na niebiosa, powyżej gwiazd nieba wystawię mój tron, podobny będę do Najwyższego", zdany przy końcu świata na własne siły, zanim otrzyma ostateczną karę, będzie walczył z Michałem archaniołem zgodnie ze świadectwem Jana: "Nastąpiła walka na niebie z Michałem archaniołem".
Do Maryi zaś wysłany został archanioł imieniem Gabriel, które oznacza: "Moc Boża". Przybył, aby zwiastować Tego, który zechciał się objawić w postaci sługi, by zapanować nad mocami zła. Tak więc przez "Moc Bożą" został zapowiedziany Ten, który przyszedł jako Pan Zastępów i potężny w boju.
Imię Rafał oznacza, jak powiedzieliśmy: "Bóg uzdrawia". Uwolnił bowiem oczy Tobiasza od ciemności dotknąwszy ich, niejako w geście uzdrawiania. Słusznie przeto ten, który przybył, aby uzdrowić z choroby, został nazwany "Bóg uzdrawia".

LG IV, s.1217-1218

Modlitwy

Aniele Boży, Stróżu mój,
Ty zawsze przy mnie stój.
Rano, w wieczór, w dzień i w nocy
Bądź mi zawsze ku pomocy.
Strzeż duszy i ciała mego
I doprowadź mnie do żywota wiecznego. Amen.

Boże, Ty z podziwu godną mądrością wyznaczasz obowiązki Aniołom i ludziom, spraw łaskawie, aby na ziemi strzegli naszego życia Aniołowie, którzy w niebie zawsze pełnią służbę przed Tobą. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.

Renesans wiary w anioły (poezja, sztuka) – dlaczego?
Na czym polega dziecięca (ale nie dziecinna!) wiara w anioły?

Anselm Grün, Każdy ma swego anioła.
O aniołach i diabłach, "List" 12/2005.
ks. Jan Twardowski, O diabłach i Aniołach, 1998.
ks. Jan Twardowski, Aniele mój. 92 najpiękniejsze wiersze o Aniołach, które Cię strzegą, 2002.
B.Ferrero, Anioł, [w:] Kwiaty po prostu kwitną, s. 33.

"Spotkanie z Aniołami" w malarstwie Jerzego Koleckiego (ur. 1925)

Aniołowie są wśród nas, żyjemy w ich obecności. Można wierzyć lub nie - w niczym nie dosięga to ich istnienia: są. A Ich istnienie potwierdzają księgi Starego Testamentu, począwszy od Księgi Rodzaju. Natomiast żadnymi metodami ani instrumentami nie da się udowodnić ich nieistnienia. Nasz sceptycyzm dotyka nas. Jeśli wyjdziemy z ograniczonego kręgu rzeczy i spraw materialnych i przyjmiemy, że poza otaczającą nas, sprawdzalną zmysłami, istnieje inna rzeczywistość, niedostępna naszym zmysłom, wtedy otwierają się przed nami niewymierne horyzonty, których ani oko, "ani ucho przeniknąć i objąć nie zdoła". Czy można się dziwić, że w tej niematerialnej rzeczywistości spotykamy się z Aniołami?

Wykaz prac:

• Archaniołowie: Gabriel, Michał, Rafał.
• Aniołowie z Apokalipsy: Anioł Potężny, Anioł z czarą Bożego gniewu, Anioł z kadzidłem.
• Aniołowie żywiołów: Anioł świateł, Anioł burzy, Anioł osłaniający, Anioł tęczy
• Aniołowie spraw ludzkich: Anioł Stróż, Anioł czuwający nad snem dziecka, Anioł z ptaszkiem, Anioł z biedronką, Anioł rozwieszający gwiazdy, Anioł Ziemi, Anioł Polski, Anioł Rabki, Anioł Wigilijny, Anioł pokoju, Anioł płaczący, Anioł bezradny, Anioł pośrednik, Anioł usługujący, Anioł zakochanych, Anioł płaczący nad skrzywdzonym dzieckiem, Anioł zagubionych.

Jerzy Kolecki, galerie "Spotkanie z Aniołami" - www.jerzykolecki.rabka-net.pl/anioly/index.html »